شبکه تاسیسات آب شریان حیاتی هر جامعه انسانی و صنعتی می باشد و یکی از پر اهمیت ترین خطوط انتقال انرژی در جهان محسوب میشوند.
تاسیسات خطوط فلزی آب و خطوط غیرفلزی انتقال و توزیع آب که مدفون در خاک می باشند تحت تاثیر عوامل متعددی قرار داشته و دچار آسیب های فیزیکی و در نتیجه نشت در شبکه یا هدررفت آب واقع میشود.
ابتدا باید بگم که دو نوع نشتی آب در ساختمان وجود دارد یکی لوله های آب خوردن (شرب) و دیگری که لوله های فاضلاب هستن که بطو جداگانه به آن ها خواهیم پرداخت.
الف.لوله های آب
نشت کردن آب باعث می شود سالیانه مقدار زیادی آب در ساختمان ها به هدر رود که گاها تا مدتی خودش را نشان نمیدهد.
بطور معمول منشا اصلی نشتی آب از لوله ها اتصالات لوله و سیستم لوله کشی منزل می باشد. نشتی های دیگری نیز از لوله ها وجود دارد که این آمار را چندین برابر می کند. نشتی آب از شیر های خراب یا آبگرم کن ها نیز موجب هدر رفتن مقداری زیادی آب می شود. هرچه نشانه های نشتی آب پنهان تر باشد این هدر رفتن ها افزایش خواهد یافت.از جمله پیامدهای نشتی آب لوله نم دادن به دیواره ها و زمین اطراف لوله می باشد. این نشتی پس از مدتی سبب سست شدن دیوار ها و خراب شدن آن می شود. هر چه زودتر برای تعمیرات لوله ی خراب فاضلاب اقدام نمایید میزان خسارت وارده کمتر خواهد بود.
1 . استفاده از کنتور آب
برای یافتن نشتی آب لوله به وسیله ی کنتور مراحل زیر را دنبال کنید.
- ابتدا تمام شیر های آب را در منزل محکم ببندید. اگر ماشین لباسشویی یا ظرف شویی روشن باشد این آزمایش به درستی انجام نمی گیرد.
- به کنتور آب مراجعه کنید و عدد ثبت شده بر روی کنتور را یادداشت کنید. بعد از گذشت 15 دقیقه دوباره عدد کنتور را یادداشت کنید. اگر عدد کنتور در این مدت افزایش یافته بود اطمینان حاصل کنید که قسمتی از سیستم لوله کشی فاضلاب شما در حال هدر دادن مقدار زیادی آب است.
2. دستگاه های مخصوص تشخیص ترکیدگی
زمانی که میزان هدر رفتن آب خیلی کم بوده و توسط کنتور قابل تشخیص نمی باشد، در این حالت می بایستی از دستگاه استفاده کرد که بسیار قابل اطمینان می باشد، دستگاه با ارسال و دریافت فرکانس می تواند به خوبی کوچکترین نشتی ها را نیر شناسایی نماید.
خیس بودن کنتور آب امری طبیعی نیست. اگر یقین دارید که خیس بودن کنتور آب منزل به دلیل آب یاری و بارندگی نمی باشد، این احتمال را بدهید که در قسمتی ازسیستم لوله کشی منزل نشتی آب وجود دارد.
هرچند این روش به کارشناس احتیاج دارد
ب. لوله های فاضلاب
1. یافتن محل نشتی و بررسی
اگر سقف خانه شروع به زرد شدن میکند یا پوسته پوسته میشود احتمال زیاد لوله فاضلاب طبقه بالا یا پشت بام دچار نشتی شده که اگر کمی با امر لوله کشی میتوانید محل دقیق را تشخیص داده و نسبت ب تعویض لوله اقدام کنید.ابتدا سقف به سقف ضربه بزنید(آرام )اگر سقف صدا داد یعنی سقف شما سقف کاذب هست یعنی لوله زیر تاق هست و میتوان به آن دسترسی داشت هزینه لوله کشی نسبت به نوع رو کار ب مراتب کم تر است و اگر صدا نداد و شما حس کردید سقف مانند دیوار است یعنی لوله روکار است و کف طبقه بالا کنده شود تا مشکل حل شود.
2. دستگاه های مخصوص تشخیص ترکیدگی
این مورد در بالا ذکر شده و نیاز به کارشناس دارد.
علل نشتی آب
1- خوردگی :
خوردگی یکی از مهمترین عوامل ایجاد نشت در شبکه لوله آب می باشد. در صورتیکه بخشی از لوله مدفون در خاک در آب غوطه ور باشد یا در بخشی از خاکی بستر لوله خاک مرطوب باشد و بخش های دیگر لوله در خاک خشک قرار گرفته باشد یک شرایط قطبی ایجاد شده و با جریان یافتن الکترون ها بین قطب های ایجاد شده خردگی در بدنه لوله آغاز می گردد. بسته به شرایط محیطی و جنس لوله سرعت خردگی متفاوت خواهد بود.
گاهی این حالت در خاک هایی که تفاوت فشردگی و نفوذ پذیری هوا و رطوبت در سطوح بالایی و زیرین دارند رخ می دهد و موجب میشود در بخش زیرین بدنه لوله خردگی ، ضعف بدنه و در نهایت نشت ایجاد شود.
لازم به ذکر است نشت هایی که در زیر بدنه لوله رخ می دهند بسیار سخت قابل آشکارسازی هستند و نشت یاب های آب بدلیل عدم دریافت سیگنال مناسب در سطح زمین با مشکلات بیشتری با کشف این دسته از نشت ها مواجه هستند.
2- بار ترافیکی :
در سطح خیابان های شهر، معابر محیط های صنعتی، اتوبان ها و حتی حیاط منازل و پارکینگ ها در صورت دفن لوله های آب در عمق های کمتر از ۱ متر و عبور خودروهای سنگین فشار مکانیکی بر روی بدنه لوله باعث آسیب بدنه لوله ها می شود.
یکی دیگر از عوامل ایجاد نشت آب در این عامل آسیبی است که سنگ های با لبه های تیز می توانند ایجاد کنند این آسیب ها معمولا وسیع و نشت های بزرگ ایجاد می کنند.
بطور عمومی نشت های حاصل از بار ترافیکی بصورت شکاف در بدنه لوله و در طول لوله رخ می دهند.
شرایط آب و خاک محل دفن لوله و نوع و شکل و اندازه نشت ایجاد شده ، صدای نشت آب متفاوت خواهد بود و تجهیزات نشت یاب آب می بایست انواع این صداهای نشت را تشخیص و آشکار نماید. که مستلزم تشخیص کار حرفه ای میباشد.
3- ضربه چکشی :
یکی از شایع ترین آسیب ها به لوله های مدفون و بطور خاک لوله های آب از جنس آزبست تاثیر پذیری در برابر ضربه چکشی آب است. تغییرات ناگهانی فلو یا فشار آب داخل لوله موجب تنش در آب داخل لوله و حرکت موج آب بصورت رفت و برگشت در طول لوله شده و به طبع ایجاد نیروی ضربه شدید در طول لوله می گردد با جاری شدن این نیرو در راستای لوله و در رسیدن این موج ضربه به خم ها یا انشعابات آسیب های شدید در طول بدنه لوله می گردد. نشت های آب ایجاد شده در اثر این عامل معمولا وسیع و دارای هدررفت آب بالایی هستند و بدلیل وسعت محل نشت در جداره لوله صدای نشت ایجاد شده حاصل از خروج آب از محل نشت دارای بلندی و فرکانس بالایی نمی باشد و افت فشار آب در محل نشت فرآیند نشت یابی آب را بسیار سخت می کند.
یکی از راه کارهای کاهش هدررفت آب و آب بدون درآمد تکنیک کنترل فشار می باشد در این روش در ساعات کمینه مصرف آب فشار شبکه کاهش یافته و در زمان آغاز مصرف آب فشار شبکه به حالت اولیه باز می گردد. این فرآیند در صورتیکه در یک بازه زمانی و بتدریج انجام نشود موجب ضربه چکشی آب می شود.
در مواقعی که در شبکه های آب با فشار بالا، پمپ ها یا شیرهای کنترلی بطور ناگهانی متوقف یا بسته شوند نیز چنین اثری ایجاد می گردد.
4- اجرای لوله کشی و نصب ضعیف:
مصرف کم چسب در اتصالات لوله پولیکا موجب ضعف در اتصالات و نشت آب در محل اتصالات، زانویی و خمش ها میشود. در لوله ها عدم رعایت اصول اتصالات پیچ و مهره و محکم نبودن اتصالات موجب بروز نشتی آب اغلب در اتصالات میشود.
در بسیاری از موارد وچود سنگ ریزه ها و نخاله های نک تیز در مجاورت لوله و ترکیب شده با خاک بستر لوله موجب صدمه به بدنه لوله میشود.
